Tương tác thuốc: Hướng dẫn cho người sử dụng

Với cuộc sống hiện tại, chúng ta có những loại thuốc tuyệt vời để điều trị nhiều bệnh lý mà trước đây dường như không thể có thuốc đặc trị.

Chúng ta yên tâm và phấn khởi khi biết rằng có nhiều lựa chọn để điều trị những căn bệnh phổ biến mà ta có thể mắc phải. Tuy nhiên, sự sẵn có ấn tượng của các loại thuốc cũng làm tăng khả năng xảy ra tương tác thuốc.

Tương tác thuốc là gì?

Tương tác thuốc (drug interaction) liên quan đến việc kết hợp thuốc với các chất khác làm thay đổi tác dụng của thuốc trên cơ thể. Điều này có thể khiến thuốc đem lại ít hoặc nhiều tác dụng/hiệu lực hơn so với dự kiến, hoặc gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.

Nếu bạn sử dụng nhiều loại thuốc, hoặc có một số tình trạng sức khỏe nhất định hoặc khi bạn đi thăm khám nhiều bác sĩ cùng một lúc, bạn nên đặc biệt lưu ý đến các thuốc mà mình sử dụng. Bạn cũng cần đảm bảo rằng mỗi bác sĩ đều biết tất cả các loại thuốc, thảo mộc, sản phẩm bổ sung và vitamin mà bạn đang sử dụng.

Ngay cả khi bạn chỉ dùng một loại thuốc, bạn cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ về những gì bạn đang dùng để xác định các tương tác có thể xảy ra. Lời khuyên này áp dụng cho cả thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn.

Các loại tương tác thuốc

Có một số loại tương tác thuốc khác nhau cần được lưu ý. Hãy cùng tìm hiểu thêm về từng loại tương tác này nhé!

• Thuốc – Thuốc

Phản ứng thuốc – thuốc xảy ra khi có sự tương tác giữa hai hoặc nhiều loại thuốc kê đơn.

Một ví dụ là sự tương tác giữa warfarin – một chất chống đông máu (làm loãng máu) và fluconazole – một loại thuốc kháng nấm. Sử dụng hai loại thuốc này cùng nhau có thể dẫn đến tình trạng tăng chảy máu gây nguy hiểm.

• Thuốc – Thuốc hoặc sản phẩm không kê đơn

Đây là một tương tác giữa một loại thuốc và một phương pháp điều trị không kê đơn, bao gồm thuốc không kê đơn (OTC), thảo mộc, vitamin hoặc sản phẩm bổ sung.

Một ví dụ về loại tương tác này là phản ứng có thể xảy ra giữa thuốc lợi tiểu – loại thuốc có tác động loại bỏ nước và muối thừa ra khỏi cơ thể – và ibuprofen. Ibuprofen có thể làm giảm hiệu quả của thuốc lợi tiểu vì ibuprofen thường khiến cơ thể tăng giữ muối và chất lỏng.

• Thuốc – Thức ăn

Điều này xảy ra khi lượng thức ăn hoặc đồ uống tiêu thụ làm thay đổi tác dụng của thuốc.

Ví dụ, một số statin – được sử dụng để điều trị cholesterol cao – có thể tương tác với nước bưởi. Nếu một người dùng một trong những loại statin này đồng thời uống nhiều nước bưởi, lượng thuốc quá nhiều có thể tồn tại trong cơ thể, từ đó làm tăng nguy cơ tổn thương gan hoặc suy thận.

Một hậu quả khác có thể gặp phải của tương tác giữa statin với nước bưởi là tình trạng tiêu cơ vân. Đây là tình trạng khi cơ xương bị phá hủy, giải phóng một loại protein gọi là myoglobin vào máu. Myoglobin có thể tiếp tục gây hại cho thận.

• Thuốc – Rượu

Một số loại thuốc không được uống cùng với rượu. Thông thường, kết hợp các loại thuốc này với rượu có thể gây ra mệt mỏi và làm chậm tác dụng của thuốc. Nó cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các tác dụng phụ.

• Thuốc – Bệnh lý

Tương tác này là khi việc sử dụng thuốc làm thay đổi hoặc làm trầm trọng thêm một vấn đề sức khỏe hoặc một bệnh lý nào đó. Ngoài ra, một số tình trạng sức khỏe có thể làm tăng nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ của các loại thuốc cụ thể.

Ví dụ, một số loại thuốc thông mũi dùng để chữa cảm lạnh có thể làm tăng huyết áp. Đây là một tương tác nguy hiểm có thể gặp phải ở những người bị cao huyết áp.

Một ví dụ khác là metformin – loại thuốc điều trị tiểu đường – và bệnh thận. Những người bị bệnh thận nên sử dụng metformin với liều lượng thấp hơn hoặc không dùng thuốc này. Lý do là vì metformin có thể tích lũy trong thận của những người đã mắc bệnh lý về thận, từ đó làm tăng nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ nghiêm trọng

• Thuốc – Xét nghiệm

Một số loại thuốc ảnh hưởng đến các xét nghiệm cụ thể. Điều này có thể dẫn đến các kết quả kiểm tra không chính xác.

Ví dụ, thuốc chống trầm cảm ba vòng đã được chứng minh là gây ảnh hưởng đến các xét nghiệm chích da (lẩy da) được sử dụng để xác định xem một người nào đó có bị những tình trạng dị ứng nhất định hay không.

Các yếu tố khác trong tương tác thuốc

Mặc dù việc tự giáo dục bản thân về khả năng xảy ra tương tác thuốc là điều quan trọng, hãy hiểu rằng thông tin này không nói lên mọi thứ bạn cần biết. Chỉ vì tương tác thuốc có thể xảy ra không có nghĩa là nó sẽ xảy ra.

Các đặc điểm cá nhân có thể có vai trò trong việc liệu tương tác thuốc có xảy ra hay không và liệu nó có gây hại hay không. Các đặc tính của thuốc mà bạn sử dụng, bao gồm liều lượng, công thức và cách dùng, cũng có thể tạo ra sự thay đổi.

Các yếu tố liệt kê sau đây về tiền sử bệnh của một cá nhân có ảnh hưởng đến các tương tác thuốc có thể xảy ra:

• Di truyền

Các biến thể trong cấu tạo gen của từng cá nhân có thể làm cho cùng một loại thuốc hoạt động khác nhau trên những cơ thể khác nhau.

Do bộ mã di truyền cụ thể, một số người xử lý những thuốc nhất định nhanh hơn hoặc chậm hơn so với những người khác.

Điều này có thể làm cho nồng độ thuốc giảm xuống hoặc tăng lên so với dự kiến. Bác sĩ sẽ biết loại thuốc nào yêu cầu xét nghiệm di truyền để tìm ra liều lượng chính xác cho bạn.

• Trọng lượng cơ thể

Một số loại thuốc được xác định liều dùng tùy theo cân nặng của một người.

Sự thay đổi trong trọng lượng có thể ảnh hưởng đến liều lượng và cũng làm tăng hoặc giảm nguy cơ tương tác thuốc. Vì vậy, nếu bạn có sự thay đổi đáng kể về cân nặng, bạn có thể cần một liều lượng khác đối với một số thuốc nhất định.

• Tuổi tác

Khi chúng ta già đi, cơ thể chúng ta sẽ thay đổi theo nhiều cách, một số thay đổi trong số đó có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta phản ứng với thuốc. Thận, gan và hệ tuần hoàn có thể hoạt động chậm lại theo tuổi tác. Điều này có thể làm chậm quá trình phân hủy và loại bỏ thuốc khỏi cơ thể.

• Giới tính

Sự khác biệt về giới tính – chẳng hạn như giải phẫu học và nội tiết tố – có thể có vai trò trong tương tác thuốc.

Ví dụ, liều lượng khuyến cáo của zolpidem (thuốc chữa mất ngủ) cho phụ nữ được giảm xuống một nửa so với liều lượng được quy định cho nam giới. Điều này được áp dụng sau khi nghiên cứu phát hiện ra rằng phụ nữ có nhiều khả năng có nồng độ thuốc trong cơ thể cao vào buổi sáng – khi mà nó có thể gây ảnh hưởng đến các hoạt động như lái xe.

• Lối sống (chế độ ăn và tập luyện thể dục)

Một số chế độ ăn nhất định có thể gây bất cập khi kết hợp với thuốc.

Ví dụ, nghiên cứu đã chỉ ra rằng ăn nhiều chất béo có thể làm giảm tác động của thuốc giãn phế quản – loại thuốc mà những người bị hen suyễn sử dụng để điều trị các triệu chứng.

Tập thể dục cũng có thể thay đổi cách thức tác động của thuốc.

Ví dụ, những người sử dụng insulin để điều trị bệnh tiểu đường có thể bị hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp) khi tập thể dục. Vì vậy, có thể họ cần phải điều chỉnh thời gian ăn và sử dụng insulin để phù hợp với lượng đường trong máu đã giảm do tập thể dục.

Hút thuốc lá cũng có thể ảnh hưởng đến sự chuyển hóa của một số loại thuốc. Hãy nhớ nói với bác sĩ về việc bạn có hút thuốc nếu họ chỉ định cho bạn bắt đầu sử dụng một loại thuốc mới.

• Thời gian thuốc tồn tại trong cơ thể

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ cơ thể hấp thu và xử lý thuốc. Liều lượng phù hợp cho mỗi người có thể phụ thuộc vào các yếu tố này, và có thể cao hơn hoặc thấp hơn so với liều thông thường. Đây là một nguyên nhân khác nói lên lý do tại sao bác sĩ cần biết tất cả các loại thuốc bạn đang dùng trước khi kê đơn thuốc mới.

• Bạn đã dùng thuốc bao lâu

Cơ thể có thể trở nên dung nạp với một số loại thuốc hoặc bản thân các loại thuốc đó có thể giúp cơ thể xử lý thuốc nhanh hơn theo thời gian. Vì vậy, liều lượng đôi khi phải được điều chỉnh nếu thuốc được sử dụng trong một thời gian dài. Thuốc giảm đau và thuốc chống động kinh là hai ví dụ trong trường hợp này.

• Liều lượng

Thuật ngữ “liều lượng” là lượng thuốc được kê đơn để sử dụng (đôi khi bạn có thể nghe thấy thuật ngữ “liều lượng” dùng để chỉ một lượng thuốc được sử dụng vào những khoảng thời gian cụ thể, chẳng hạn như một lần mỗi ngày).

Hai người dùng cùng một loại thuốc có thể được chỉ định các liều lượng khác nhau. Việc tính toán liều lượng thích hợp đòi hỏi sự chính xác, vì vậy bạn không nên tự động thay đổi lượng thuốc mình sử dụng mà không được sự đồng ý của ​​bác sĩ.

• Đường dùng thuốc

Có nhiều cách khác nhau để sử dụng một loại thuốc. Một số cách sử dụng thuốc phổ biến bao gồm uống, tiêm và sử dụng tại chỗ (bôi ngoài da). Cách thuốc đi vào cơ thể có thể làm thay đổi rất nhiều tác dụng của thuốc.

• Công thức thuốc

Công thức của một loại thuốc là hỗn hợp cụ thể của các thành phần mà thuốc đó có chứa. Công thức thuốc rất quan trọng vì nó có thể phần nào xác định cách thức hoạt động của thuốc trong cơ thể cũng như hiệu quả của thuốc.

• Thứ tự dùng thuốc

Một số tương tác thuốc có thể được giảm bớt hoặc được loại bỏ nếu các loại thuốc được dùng vào các thời điểm khác nhau.

Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến sự hấp thu của các loại thuốc khác khi thay đổi thứ tự sử dụng chúng. Chẳng hạn thuốc kháng axit (như thuốc kháng axit chứa canxi) có thể ngăn cản sự hấp thu của thuốc kháng nấm ketoconazole.

 

Nguồn: Health Line

Giới thiệu về STELLA

STELLAPHARM là một trong những công ty dược phẩm hàng đầu và là nhà sản xuất thuốc kháng virus tại Việt Nam. Công ty được thành lập vào năm 2000 tại Việt Nam; và chúng tôi chú trọng vào các thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn đặc biệt trong điều trị các bệnh liên quan tim mạch, kháng virus, bệnh tiểu đường, v.v… và sản phẩm của công ty đang được sử dụng bởi hàng triệu bệnh nhân tại hơn 50 nước trên thế giới.

Công ty được chứng nhận toàn cầu về chất lượng thông qua việc các nhà máy sản xuất của công ty đã được thanh tra và phê duyệt bởi các cơ quan có thẩm quyền như cơ quan quản lý thuốc Châu Âu (EMA), cục Dược phẩm và thiết bị Y tế Nhật Bản (PMDA), cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan (Taiwan FDA), Tổ chức Y tế thế giới và các tổ chức (WHO), và cơ quan khác.

Để biết thêm thông tin về bài viết:
Công ty TNHH Liên Doanh Stellapharm – Chi nhánh 1 | 40 Đại lộ Tự Do, VSIP, P. An Phú, Thành phố Thuận An, Bình Dương
T: +84 274 376 7470 | F: +84 274 376 7469 | E: info@stellapharm.com | W: www.stellapharm.com