Tâm trạng thay đổi thất thường có phải là điều bình thường?

Bạn đang vui tươi bỗng dưng buồn bã. Và chẳng mấy chốc bạn trở nên vui tươi trở lại. Có vẻ như ngày của bạn trôi qua cùng với những cảm xúc và tâm trạng cứ mãi ‘lênh đênh’ trên một chiếc tàu lượn siêu tốc.

Những thay đổi này có bình thường không? Câu trả lời là “có thể” – miễn là những thay đổi ấy không làm gián đoạn cuộc sống của bạn hoặc của những người xung quanh.

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến cách tâm trạng của bạn thay đổi trong suốt cả ngày. Chẳng hạn, do nhịp sinh học, hầu hết mọi người cảm thấy lạc quan, vui vẻ và tràn đầy năng lượng vào thời gian buổi trưa nhưng có xu hướng xuất hiện những cảm xúc tiêu cực hơn vào đầu buổi chiều hoặc vào buổi tối.

Đôi khi, thay đổi tâm trạng thất thường là triệu chứng của một bệnh lý tâm thần. Hoặc những thay đổi ấy có thể là manh mối cho thấy có điều gì đó khác đang xảy ra trong cơ thể bạn.

Những thay đổi tâm trạng nghiêm trọng đe dọa đến sức khỏe có thể được điều trị bởi bác sĩ, trong khi những thay đổi lối sống thường có thể giúp ích cho những trường hợp nhẹ.

Nhưng trước tiên, bạn cần tìm hiểu về những tác nhân có thể khiến tâm trạng của bạn rơi vào ‘hành hình thăng – trầm cùng tàu lượn siêu tốc’.

Căng thẳng và lo lắng

Những rắc rối hàng ngày, cùng với những bất ngờ không lường trước – cả những điều tốt đẹp lẫn những thứ khiến bạn khó chịu – chắc chắn có thể khiến tâm trạng của bạn thay đổi. Và khi bạn đặc biệt nhạy cảm với những gì xảy đến, phản ứng của bạn với những tình huống này có thể sẽ mạnh mẽ hoặc thường xuyên hơn so với những người khác.

Thiếu ngủ – tình trạng phổ biến mà những người bị căng thẳng thường hay phàn nàn – cũng có thể gây ra sự thay đổi tâm trạng.

Một số người cảm thấy bất an, sợ hãi và lo lắng ngay cả khi họ biết rằng không có lý do chính đáng nào cho những cảm xúc tiêu cực này. Bạn có thể được chẩn đoán mắc chứng rối loạn lo âu tổng quát hay rối loạn lo âu toàn thể (generalized anxiety disorder – GAD) nếu bạn thường xuyên gặp khó khăn trong việc kiểm soát những lo lắng của mình trong 6 tháng qua, đồng thời có thêm các triệu chứng khác, chẳng hạn như khó ngủ. Với tình trạng nghiêm trọng, việc người bệnh kiểm soát được với các vấn đề gặp phải hàng ngày là điều dường như không thể.

Rối loạn lưỡng cực

Những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực (bipolar disorder) có mức độ lên – xuống của tâm trạng dữ dội và kéo dài hơn nhiều so với sự thay đổi tâm trạng bình thường.

Chẳng hạn, là bình thường khi bạn có cảm giác tuyệt vời – như thể mọi thứ đang diễn ra theo đúng những gì bạn mong đợi – trong vòng 1 hoặc 2 ngày. Tuy nhiên, một người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có thể dành nhiều ngày hoặc nhiều tuần để sống trong tâm trạng phấn khích: bồn chồn, nói nhanh, ngủ ít và trở nên bốc đồng. Họ cũng có thể nghe thấy những giọng nói (tình trạng ảo thanh). Đó được gọi là giai đoạn hưng cảm (manic phase).

Tương tự, không có gì lạ khi bạn cảm thấy khó khăn khi phải thức dậy mỗi buổi sáng để đi làm nếu đó là một công việc mà bạn không yêu thích. Nhưng một người nào đó bị rối loạn lưỡng cực có thể nằm lỳ trên giường nhiều ngày liền và vì thế, họ mất việc. Họ có thể cảm thấy không có động lực, buồn bã, hoặc thậm chí muốn tự tử. Đó được gọi là giai đoạn trầm cảm (depressed phase).

Bệnh lý tâm thần có thể điều trị này ảnh hưởng đến 3% người trưởng thành ở Hoa Kỳ mỗi năm.

Trầm cảm

Một người bị trầm cảm cũng có thể có tâm trạng thay đổi. Có những lúc tâm trạng của họ tụt dốc, sau đó lại cảm thấy ổn, nhưng tâm trạng của họ sẽ không đạt được mức hưng cảm như với một người mắc chứng rối loạn lưỡng cực. Những người trầm cảm có thể cảm thấy tồi tệ vào buổi sáng và sau đó có thể trở nên vui vẻ hơn.

Nếu một người cảm thấy buồn bã, kiệt sức, bất an hoặc tuyệt vọng trong hơn 2 tuần, đã đến lúc họ cần đi thăm khám.

Rối loạn nhân cách ranh giới

Đặc điểm của chứng rối loạn nhân cách ranh giới (borderline personality disorder – BPD) là sự thay đổi tâm trạng đột ngột và dữ dội – chẳng hạn như từ lo lắng đến tức giận, hoặc từ chán nản đến lo âu – và thường không có mức độ hưng cảm như trong rối loạn lưỡng cực. Những trạng thái cảm xúc này thường được kích hoạt bởi những yếu tố có vẻ như bình thường đối với những người khác. Một người nào đó bị bệnh lý tâm thần này sẽ không đối phó được với tình trạng căng thẳng. Họ có thể sẽ muốn tự làm hại bản thân khi cảm thấy bất an hoặc khó chịu.

Rối loạn tăng động giảm chú ý

Thay đổi tâm trạng thất thường, nóng nảy và dễ bực bội đôi khi có thể là các triệu chứng của chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (attention deficit hyperactivity disorder – ADHD) ở người trưởng thành. Nếu mắc phải chứng bệnh này, có lẽ bạn cũng có cảm giác bồn chồn, bốc đồng và không thể tập trung.

Thay đổi nội tiết tố

Hormone sinh dục gắn liền với cảm xúc của một người, vì thế sự thay đổi nồng độ hormone có thể dẫn đến tâm trạng thất thường. Không có gì ngạc nhiên khi thanh thiếu niên thường được mô tả là lứa tuổi ‘sáng nắng chiều mưa’.

Đối với phụ nữ, hội chứng tiền kinh nguyệt (premenstrual syndrome – PMS), thai kỳ, thời kỳ mãn kinh và tiền mãn kinh có thể dẫn đến sự thay đổi thất thường trong tâm trạng.

Nội tiết tố của nam giới có xu hướng duy trì khá ổn định cho đến tuổi 30, sau thời điểm này, testosterone bắt đầu suy giảm dần. Khoảng 1/3 nam giới từ 75 tuổi trở đi có lượng testosterone thấp. Điều đó có thể gây ra thay đổi tâm trạng, cùng với đó là tình trạng rối loạn cương dương, các vấn đề về giấc ngủ và tình trạng bốc hỏa.

ĐIỀU BẠN CÓ THỂ LÀM

Khi tâm trạng thất thường cản trở công việc, các mối quan hệ hoặc bất kỳ khía cạnh nào khác trong cuộc sống, bạn hãy đi thăm khám để biết được điều gì đang xảy ra nhé. Những thay đổi đơn giản có thể giúp bạn đối phó với những sự thay đổi nhẹ trong tâm trạng khiến bạn cảm thấy phiền phức và không thoải mái.

Tập thể dục thường xuyên – thậm chí chỉ cần là đi bộ hàng ngày – có thể giúp giảm bớt trầm cảm và lo âu, bởi vì các hoạt động thể chất như thế sẽ kích hoạt cơ thể tạo ra endorphin, đây là hormone khiến bạn có được tâm trạng tốt hơn. Thêm vào đó, tập thể dục có thể cải thiện giấc ngủ của bạn.

Nghe những bài nhạc có giai điệu vui tươi, lạc quan, yêu đời cũng có thể ảnh hưởng tốt đến tâm trạng.

Quá nhiều cafein có thể gây ra các dấu hiệu tương tự như triệu chứng của tình trạng lo âu, vì vậy hãy thử cắt giảm lượng cafein tiêu thụ và xem liệu cảm xúc và tâm trạng của bạn có ổn định hơn không nhé.

Liệu pháp nhận thức hành vi (cognitive behavioral therapy) là một phương pháp điều trị ngắn hạn. Chuyên gia trị liệu sẽ giúp bạn thay đổi những kiểu suy nghĩ và hành vi gây ra các vấn đề rắc rối trong cuộc sống mà bạn phải đối mặt. Chẳng hạn, nếu những lời chỉ trích khiến bạn rơi vào tình trạng mất kiểm soát, bạn có thể phải học cách để tiếp nhận và phản ứng lại trước những phản hồi mang tính xây dựng.

Liệu pháp hành vi biện chứng (dialectical behavior therapy) có thể giúp những người bị chứng rối loạn nhân cách ranh giới học cách kiểm soát tốt hơn sự tức giận và bốc đồng, cũng như quản lý sự thay đổi tâm trạng mạnh mẽ của họ.

Nguồn: WEB MD

Giới thiệu về STELLAPHARM

STELLAPHARM là một trong những công ty dược phẩm hàng đầu và là nhà sản xuất thuốc kháng virus tại Việt Nam. Công ty được thành lập vào năm 2000 tại Việt Nam; và chúng tôi chú trọng vào các thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn đặc biệt trong điều trị các bệnh liên quan tim mạch, kháng virus, bệnh tiểu đường, v.v… và sản phẩm của công ty đang được sử dụng bởi hàng triệu bệnh nhân tại hơn 50 nước trên thế giới.

Công ty được chứng nhận toàn cầu về chất lượng thông qua việc các nhà máy sản xuất của công ty đã được thanh tra và phê duyệt bởi các cơ quan có thẩm quyền như cơ quan quản lý thuốc Châu Âu (EMA), cục Dược phẩm và thiết bị Y tế Nhật Bản (PMDA), cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan (Taiwan FDA), Tổ chức Y tế thế giới (WHO), và các tổ chức, cơ quan khác.

Để biết thêm thông tin về bài viết:
Công ty TNHH Liên Doanh Stellapharm – Chi nhánh 1 | 40 Đại lộ Tự Do, VSIP, P. An Phú, Thành phố Thuận An, Bình Dương
T: +84 274 376 7470 | F: +84 274 376 7469 | E: info@stellapharm.com | W: www.stellapharm.com