Gan nhiễm mỡ: Tình trạng này là gì và cách để thoát khỏi nó

Tình trạng gan nhiễm mỡ ngày càng trở nên phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới, ảnh hưởng đến khoảng 25% dân số toàn cầu.

Tình trạng này có liên quan đến béo phì, tiểu đường tuýp 2 và các rối loạn khác được đặc trưng bởi sự kháng insulin.

Hơn nữa, nếu tình trạng gan nhiễm mỡ không được điều trị, nó có thể tiến triển thành bệnh lý gan nghiêm trọng hơn, cũng như dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác.

Gan nhiễm mỡ là gì?

Gan nhiễm mỡ (fatty liver) xảy ra khi có quá nhiều mỡ tích tụ trong các tế bào gan. Việc có một lượng nhỏ mỡ trong các tế bào gan là bình thường, nhưng gan sẽ được coi là nhiễm mỡ nếu lượng mỡ trong gan chiếm hơn 5%.

Mặc dù việc uống quá nhiều rượu có thể dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ, trong nhiều trường hợp, rượu không phải là nguyên nhân.

Một số tình trạng gan nhiễm mỡ thuộc phân loại rộng của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (non-alcoholic fatty liver disease – NAFLD) – bệnh lý về gan phổ biến nhất ở người lớn và trẻ em tại các nước phương Tây.

Tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu (non-alcoholic fatty liver – NAFL) là giai đoạn ban đầu có thể hồi phục của bệnh gan. Không may là, tình trạng này thường không được chẩn đoán. Theo thời gian, NAFL có thể dẫn đến tình trạng gan nghiêm trọng hơn được gọi là viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (non-alcoholic steatohepatitis – NASH).

NASH liên quan đến sự tích tụ mỡ nhiều hơn và tình trạng viêm làm tổn thương tế bào gan. Điều này có thể dẫn đến xơ hóa (fibrosis), hoặc mô sẹo do các tế bào gan liên tục bị thương tổn và chết đi.

Rất khó để dự đoán liệu tình trạng gan nhiễm mỡ có tiến triển thành NASH hay không. NASH làm tăng đáng kể nguy cơ xơ gan (cirrhosis) – tình trạng sẹo nặng làm suy giảm chức năng gan – và ung thư gan.

NAFLD cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác, bao gồm bệnh tim, tiểu đường và bệnh thận.

Nguyên nhân nào gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ?

Có một số yếu tố có thể gây ra hoặc góp phần dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ:

  • Béo phì

Béo phì liên quan đến tình trạng viêm mức độ thấp, từ đó có thể thúc đẩy quá trình tích trữ mỡ ở gan. Người ta ước tính rằng 30 – 90% người trưởng thành béo phì mắc NAFLD và tỷ lệ này đang gia tăng ở trẻ em do bệnh béo phì ở trẻ em hiện đang tăng lên.

  • Thừa mỡ bụng

Những người có cân nặng bình thường có thể bị gan nhiễm mỡ nếu họ có nhiều mỡ nội tạng, tức là họ có quá nhiều mỡ quanh vùng eo.

  • Kháng insulin

Kháng insulin và lượng insulin cao đã được chứng minh là làm tăng tích trữ chất béo trong gan ở những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 và hội chứng chuyển hóa.

  • Tiêu thụ nhiều carb tinh chế

Thường xuyên tiêu thụ carb tinh chế sẽ thúc đẩy quá trình tích trữ mỡ trong gan, đặc biệt là khi những người thừa cân hoặc kháng insulin tiêu thụ một lượng lớn carb tinh chế.

(chú thích: carb hay carbohydrate, bao gồm đường và tinh bột)

  • Tiêu thụ đồ uống có đường

Đồ uống có đường như soda và nước tăng lực có hàm lượng fructose cao, đã được chứng minh là làm tăng sự tích tụ mỡ trong gan ở trẻ em và người lớn.

  • Suy giảm sức khỏe đường ruột

Nghiên cứu gần đây cho thấy rằng sự mất cân bằng vi khuẩn đường ruột, các vấn đề với chức năng hàng rào đường ruột (rò rỉ ruột) hoặc các vấn đề sức khỏe đường ruột khác có thể góp phần vào việc mắc NAFLD.

Các triệu chứng của gan nhiễm mỡ

Có một số dấu hiệu và triệu chứng của gan nhiễm mỡ, mặc dù không phải tất cả những dấu hiệu và triệu chứng này đều có thể xuất hiện. Trên thực tế, bạn thậm chí có thể không nhận biết mình bị gan nhiễm mỡ.

  • Mệt mỏi và suy nhược
  • Đau nhẹ hoặc đầy bụng vùng bên phải hoặc trung tâm
  • Tăng men gan, bao gồm AST và ALT
  • Lượng insulin tăng lên
  • Tăng lượng chất béo trung tính (triglyceride).

Nếu tình trạng gan nhiễm mỡ tiến triển thành NASH, có thể gặp phải các triệu chứng sau:

  • Mất cảm giác ngon miệng
  • Buồn nôn và nôn mửa
  • Đau bụng mức độ từ vừa đến nặng
  • Vàng mắt và vàng da.

Điều quan trọng là bạn phải đi thăm khám thường xuyên để được thực hiện các kiểm tra tiêu chuẩn và xét nghiệm máu nhằm chẩn đoán gan nhiễm mỡ ở giai đoạn sớm – có thể hồi phục.

Các phương pháp thuộc về chế độ ăn để thoát khỏi tình trạng gan nhiễm mỡ

Có một số phương pháp bạn có thể tiến hành để thoát khỏi tình trạng gan nhiễm mỡ, bao gồm giảm cân và cắt giảm lượng carb tiêu thụ. Ngoài ra, một số loại thực phẩm có thể giúp bạn giảm lượng mỡ trong gan.

  • Giảm cân và tránh ăn quá nhiều trong trường hợp thừa cân hoặc béo phì

Giảm cân là một trong những cách tốt nhất để đẩy lùi gan nhiễm mỡ nếu bạn bị thừa cân hoặc béo phì.

Trên thực tế, giảm cân đã được chứng minh là thúc đẩy giảm lượng mỡ trong gan ở người trưởng thành mắc NAFLD, bất kể việc giảm cân đạt được bằng cách chỉ thay đổi chế độ ăn hay kết hợp thêm với phẫu thuật giảm cân hoặc tập thể dục.

Trong một nghiên cứu kéo dài 3 tháng trên những người trưởng thành thừa cân, giảm 500 calo tiêu thụ mỗi ngày dẫn đến giảm trung bình 8% trọng lượng cơ thể và giảm đáng kể tình trạng gan nhiễm mỡ (tính theo điểm số).

Ngoài ra, dường như những cải thiện về lượng mỡ trong gan và độ nhạy với insulin vẫn được duy trì ngay cả khi cân nặng tăng trở lại.

  • Cắt giảm lượng carb tiêu thụ, đặc biệt là carb tinh chế

Có vẻ như cách logic nhất để giải quyết tình trạng gan nhiễm mỡ là cắt giảm chất béo trong chế độ ăn.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu báo cáo rằng chỉ có khoảng 16% lượng mỡ trong gan ở những người bị NAFLD đến từ chất béo trong chế độ ăn. Thay vào đó, hầu hết mỡ trong gan đến từ các axit béo trong máu và khoảng 26% lượng mỡ gan được hình thành trong một quá trình được gọi là de novo lipogenesis (DNL).

Trong quá trình DNL, ​​lượng carb dư thừa được chuyển hóa thành mỡ. Quá trình DNL sẽ diễn ra với tỳ lệ tăng lên khi tiêu thụ nhiều thực phẩm và đồ uống giàu fructose.

Trong một nghiên cứu, những người trưởng thành béo phì ăn một chế độ giàu calo và tinh bột trong 3 tuần đã tăng trung bình 27% lượng mỡ trong gan, mặc dù trọng lượng của họ chỉ tăng 2%.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc áp dụng những chế độ ăn ít carb tinh chế có thể giúp đẩy lùi NAFLD. Các chế độ ăn như thế bao gồm chế độ ít carb (low-carb diet), Địa Trung Hải (Mediterranean diet) và chế độ ăn có chỉ số đường huyết thấp (low-glycemic index diet).

Trong một nghiên cứu, lượng mỡ trong gan và tình trạng kháng insulin giảm đi đáng kể khi đối tượng nghiên cứu áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải so với khi họ ăn chế độ ít chất béo và nhiều carb, mặc dù cân nặng giảm đi là như nhau cho cả hai chế độ ăn.

Cả chế độ ăn Địa Trung Hải và chế độ ăn rất ít carb (very low-carb diet) đều được chứng minh là có thể giảm mỡ trong gan, nhưng một nghiên cứu đã kết hợp chúng lại với nhau đã cho kết quả rất ấn tượng. Trong nghiên cứu này, 14 người đàn ông béo phì mắc NAFLD ăn theo chế độ Địa Trung Hải kết hợp low-carb (Mediterranean ketogenic diet). Sau 12 tuần, 13 người trong số này đã giảm mỡ gan, trong đó có 3 người đã điều trị khỏi hoàn toàn tình trạng gan nhiễm mỡ.

  • Bổ sung các loại thực phẩm thúc đẩy quá trình giảm mỡ gan

Ngoài việc cắt giảm lượng carb và tránh nạp quá nhiều calo, có một số loại thực phẩm và đồ uống có thể mang lại lợi ích cho tình trạng gan nhiễm mỡ:

  • Chất béo không bão hòa đơn: Nghiên cứu cho thấy ăn thực phẩm giàu axit béo không bão hòa đơn như dầu ô liu, quả bơ và các loại quả hạch có thể thúc đẩy quá trình giảm mỡ gan.
  • Đạm whey: Đạm whey đã được chứng minh là làm giảm mỡ gan lên đến 20% ở phụ nữ béo phì. Ngoài ra, nó có thể giúp giảm men gan và đem lại các lợi ích khác ở những người mắc bệnh lý gan nặng hơn.
  • Trà xanh: Một nghiên cứu cho thấy rằng catechin – chất chống oxy hóa trong trà xanh – giúp giảm mỡ gan cũng như tình trạng viêm ở những người mắc NAFLD.
  • Chất xơ hòa tan: Một số nghiên cứu cho thấy rằng việc tiêu thụ 10 – 14 g chất xơ hòa tan mỗi ngày có thể giúp giảm mỡ trong gan, giảm men gan và tăng độ nhạy với insulin.

Tập thể dục có thể giúp giảm mỡ trong gan

Hoạt động thể chất có thể là một cách hiệu quả để giảm mỡ gan.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tập luyện sức bền hoặc tập luyện thể lực vài lần trong tuần có thể làm giảm đáng kể lượng mỡ tích trữ trong các tế bào gan, bất kể cân nặng có giảm hay không.

Trong một nghiên cứu kéo dài 4 tuần, 18 người trưởng thành béo phì mắc NAFLD tập thể dục 30 – 60 phút trong 5 ngày/ tuần đã giảm 10% lượng mỡ trong gan, mặc dù trọng lượng cơ thể của họ không thay đổi.

Tập luyện cường độ cao ngắt quãng (high-intensity interval training – HIIT) cũng đã được chứng minh là có lợi cho việc giảm mỡ gan. Trong một nghiên cứu trên 28 người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, việc thực hiện HIIT trong 12 tuần đã giúp giảm lượng mỡ trong gan một cách ấn tượng – 39%.

Ngay cả tập thể dục cường độ thấp hơn cũng có thể đem lại hiệu quả đối với mục tiêu giảm mỡ gan. Theo một nghiên cứu lớn tại Ý, dường như thời gian bạn dành cho việc tập thể dục là yếu tố quan trọng nhất. Trong nghiên cứu này, 22 bệnh nhân tiểu đường tập thể dục 2 lần/ tuần trong 12 tháng có lượng mỡ gan và mỡ bụng giảm tương tự nhau, bất kể cường độ tập luyện của họ được đánh giá là thấp đến trung bình hay trung bình đến cao.

Do tập thể dục thường xuyên là điều quan trọng để giảm mỡ trong gan, việc chọn một bài tập bạn thích và có thể gắn bó lâu dài với nó chính là phương pháp tốt nhất mà bạn nên làm.

Các sản phẩm bổ sung có thể cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ

Kết quả từ một số nghiên cứu cho thấy một số loại vitamin, thảo dược và các sản phẩm bổ sung khác có thể giúp giảm mỡ trong gan và giảm nguy cơ tiến triển bệnh gan.

Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, các chuyên gia cho rằng cần phải có những nghiên cứu sâu hơn để xác nhận điều này.

Ngoài ra, điều quan trọng là phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm bổ sung nào, đặc biệt nếu bạn đang trong quá trình sử dụng thuốc.

  • Cây kế sữa (Milk thistle)

Cây kế sữa, hay silymarin, là một loại thảo dược được biết đến với công dụng bảo vệ gan.

Một số nghiên cứu phát hiện ra rằng cây kế sữa – sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp với vitamin E – có thể giúp giảm tình trạng kháng insulin, viêm và tổn thương gan ở những người mắc NAFLD.

Trong một nghiên cứu kéo dài 90 ngày trên những người bị gan nhiễm mỡ, nhóm dùng sản phẩm bổ sung chứa silymarin – vitamin E và tuân theo chế độ ăn ít calo đã ghi nhận kích thước gan giảm gấp đôi so với nhóm áp dụng chế độ ăn kiêng mà không dùng sản phẩm bổ sung.

Liều lượng của chiết xuất cây kế sữa được sử dụng trong các nghiên cứu này là 250 – 376 mg/ ngày.

Mặc dù các chuyên gia tin rằng cây kế sữa có triển vọng trong việc sử dụng với NAFLD, họ vẫn cho rằng cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác nhận hiệu quả của nó cho cả việc sử dụng ngắn hạn và dài hạn.

  • Berberine

Berberine là một hợp chất thực vật đã được chứng minh trong việc làm giảm đáng kể lượng đường trong máu, insulin, cholesterol, cùng với các chỉ dấu sức khỏe khác.

Một số nghiên cứu cũng cho thấy rằng thành phần này có thể mang lại lợi ích cho những người bị gan nhiễm mỡ.

Trong một nghiên cứu kéo dài 16 tuần, 184 người mắc NAFLD đã giảm lượng calo tiêu thụ và tập thể dục ít nhất 150 phút/ tuần. Một nhóm dùng berberine, một nhóm dùng thuốc kích thích độ nhạy với insulin và nhóm còn lại không dùng sản phẩm bổ sung và thuốc. Những người dùng 500 mg berberine, 3 lần/ ngày vào bữa ăn, đã giảm 52% mỡ trong gan và cải thiện độ nhạy với insulin và các chỉ dấu sức khỏe khác nhiều hơn so với các nhóm còn lại.

Các nhà nghiên cứu nói rằng cho dù những kết quả này là đáng kỳ vọng, vẫn cần có những nghiên cứu sâu hơn để xác nhận hiệu quả của berberine đối với NAFLD.

  • Axit béo omega-3

Axit béo omega-3 đã được ghi nhận là mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Omega-3 chuỗi dài EPA và DHA được tìm thấy trong các loại cá béo như cá hồi, cá mòi, cá trích và cá thu.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc uống các sản phẩm bổ sung omega-3 có thể cải thiện sức khỏe lá gan ở người lớn và trẻ em bị gan nhiễm mỡ.

Trong một nghiên cứu có đối chứng trên 51 trẻ em thừa cân mắc NAFLD, nhóm dùng DHA giảm được 53% lượng mỡ gan, so với 22% ở nhóm dùng giả dược. Nhóm dùng DHA cũng giảm nhiều mỡ bụng và mỡ xung quanh tim hơn.

Ngoài ra, trong một nghiên cứu trên 40 người lớn bị gan nhiễm mỡ, 50% những người dùng dầu cá bên cạnh việc thay đổi chế độ ăn đã giảm lượng mỡ trong gan, trong khi 33% đã điều trị khỏi hoàn toàn tình trạng gan nhiễm mỡ.

Liều lượng axit béo omega-3 được sử dụng trong các nghiên cứu này là 500 – 1,000 mg/ ngày ở trẻ em và 2 – 4 g/ ngày ở người lớn.

Mặc dù tất cả các nghiên cứu ở trên đều sử dụng dầu cá, bạn có thể nhận được những lợi ích tương tự bằng cách tiêu thụ trực tiếp cá giàu chất béo omega-3 vài lần trong tuần.

Quan trọng là, những nghiên cứu này cho thấy rằng một số sản phẩm bổ sung nhất định có thể tăng cường tác động của việc thay đổi lối sống. Việc sử dụng các sản phẩm này mà không tuân theo một chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên sẽ đem lại ít tác động đối với việc giảm mỡ gan.

Tóm lại

Tình trạng gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến một số vấn đề sức khỏe. May mắn là, tình trạng này có thể được đẩy lùi nếu tiến hành điều trị ở giai đoạn đầu.

Việc áp dụng một chế độ ăn uống lành mạnh, tăng cường hoạt động thể chất và sử dụng thêm các sản phẩm bổ sung có thể làm giảm lượng mỡ dư thừa trong gan và giảm nguy cơ tiến triển thành bệnh lý gan nghiêm trọng hơn.

Nguồn: Health Line

Giới thiệu về STELLA

STELLAPHARM là một trong những công ty dược phẩm hàng đầu và là nhà sản xuất thuốc kháng virus tại Việt Nam. Công ty được thành lập vào năm 2000 tại Việt Nam; và chúng tôi chú trọng vào các thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn đặc biệt trong điều trị các bệnh liên quan tim mạch, kháng virus, bệnh tiểu đường, v.v… và sản phẩm của công ty đang được sử dụng bởi hàng triệu bệnh nhân tại hơn 50 nước trên thế giới.

Công ty được chứng nhận toàn cầu về chất lượng thông qua việc các nhà máy sản xuất của công ty đã được thanh tra và phê duyệt bởi các cơ quan có thẩm quyền như cơ quan quản lý thuốc Châu Âu (EMA), cục Dược phẩm và thiết bị Y tế Nhật Bản (PMDA), cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan (Taiwan FDA), Tổ chức Y tế thế giới và các tổ chức (WHO), và cơ quan khác.

Để biết thêm thông tin về bài viết:
Công ty TNHH Liên Doanh Stellapharm – Chi nhánh 1 | 40 Đại lộ Tự Do, VSIP, P. An Phú, Thành phố Thuận An, Bình Dương
T: +84 274 376 7470 | F: +84 274 376 7469 | E: info@stellapharm.com | W: www.stellapharm.com

You May like

21 11/2022

Việc tập thể dục vào cuối ngày có thể làm giảm tình trạng kháng insulin và giúp kiểm soát đường huyết

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tỷ lệ béo phì toàn cầu đã tăng gấp 3 lần kể từ năm 1975. Mối liên hệ giữa béo phì và kháng insulin mang tính chất hai chiều. Tình trạng kháng insulin thường phát triển do nguyên nhân thừa cân hoặc béo phì và điều này có

14 11/2022

Làm cách nào để tăng số lượng tiểu cầu một cách tự nhiên?

Tiểu cầu là các tế bào máu đóng vai trò quan trọng vai trò trong quá trình đông máu – giúp máu đông cũng như cần thiết để duy trì tình trạng đông máu này. Tuy nhiên, một số người gặp phải tình trạng giảm tiểu cầu (thrombocytopenia) – tức là có lượng tiểu cầu