Dậy thì sớm

Thế nào là dậy thì?

Dậy thì là khoảng thời gian trong cuộc đời khi mà một đứa trẻ bắt đầu bước vào giai đoạn phát triển thành người lớn. Giai đoạn dậy thì thường bắt đầu sớm nhất vào độ tuổi từ 7.5 – 8 và muộn nhất là 13 ở bé gái và giữa độ tuổi từ 9 đến 14 ở bé trai.

Ở tuổi dậy thì, các tuyến sinh dục – tức buồng trứng ở bé gái và tinh hoàn ở bé trai – bắt đầu hoạt động. Giai đoạn dậy thì bao gồm những thay đổi về thể chất như sau:

• Phát triển các đặc điểm sinh dục thứ cấp: mọc lông dưới cánh tay và lông mu; sự phát triển của vú (ở nữ); tăng kích thước dương vật và tinh hoàn (ở nam)
• Sự tăng trưởng mạnh của xương và cơ, dẫn đến tăng nhanh chiều cao
• Thay đổi về hình dạng và kích thước cơ thể.

Giai đoạn dậy thì diễn ra khi vùng não với tên gọi là vùng dưới đồi tiết ra hormone giải phóng gonadotropin (gonadotropin-releasing hormone – GnRH). Hormone này kích thích tuyến yên (một tuyến nhỏ nằm ở đáy não) tiết ra hai hormone khác: hormone tạo hoàng thể (luteinizing hormone – LH) và hormone kích thích nang trứng (follicle-stimulating hormon – FSH). LH và FSH sau đó kích thích tuyến sinh dục sản xuất hormone sinh dục – estrogen ở nữ và testosterone ở nam, từ đó dẫn đến những thay đổi trong thể chất ở lứa tuổi dậy thì.

Các tuyến thượng thận (hai tuyến nhỏ nằm phía trên hai thận) cũng có vai trò trong việc sản xuất các steroid sinh dục. Tuy nhiên, vai trò của chúng thường ít quan trọng hơn so với các tuyến sinh dục.

Thế nào là dậy thì sớm?

Dậy thì sớm (precocious puberty; early puberty) là sự xuất hiện của bất kỳ dấu hiệu nào về đặc điểm sinh dục thứ cấp ở bé trai dưới 9 tuổi và bé gái dưới 7.5 hoặc 8 tuổi. Tại Hoa Kỳ, dậy thì sớm ảnh hưởng đến khoảng 1 – 2% trẻ. Tuy nhiên, ở hầu hết những trẻ này, dậy thì sớm có thể là trường hợp bình thường và không có vấn đề nào về sức khỏe. Nhiều trẻ trải qua giai đoạn dậy thì sớm (hoặc muộn) có các thành viên khác trong gia đình cũng gặp tình trạng dậy thì sớm (hoặc muộn). Giống như có sự khác biệt về độ tuổi bắt đầu dậy thì, cũng có sự khác biệt về tốc độ mà một đứa trẻ trải qua tuổi dậy thì.

Gần cuối của giai đoạn dậy thì, sự tăng trưởng chiều cao ngừng lại. Do xương của trẻ dậy thì sớm trưởng thành và ngừng phát triển sớm hơn bình thường nên ​​khi trưởng thành, những trẻ này có thể thấp hơn so với dự kiến. Tình trạng dậy thì sớm cũng có thể gây ra các vấn đề về cảm xúc và xã hội đối với những trẻ ‘đi trước’ bạn bè cùng trang lứa về mặt sinh dục.

Dấu hiệu của dậy thì sớm?

Bé gái:

• Vú phát triển
• Chảy máu âm đạo.

Bé trai:

• Tăng kích thước tinh hoàn và dương vật
• Xuất hiện lông mặt
• Giọng nói trầm hơn.

Cả bé trai và bé gái:

• Lông mu hoặc lông dưới cánh tay
• Tăng trưởng chiều cao nhanh chóng – sự tăng vọt trong chiều cao
• Mụn
• Mùi cơ thể người lớn.

Nguyên nhân gây dậy thì sớm?

Nhiều trường hợp dậy thì sớm chỉ đơn giản là biểu hiện khác của trạng thái bình thường. Chẳng hạn, sự phát triển của vú ở các bé gái còn rất nhỏ và lông mu hoặc lông dưới cánh tay ở trẻ nhỏ mà không kèm theo các dấu hiệu dậy thì khác, thường không báo hiệu một tình trạng/bệnh lý tiềm ẩn.

Có hai dạng dậy thì sớm chính, bất thường. Thứ nhất là dậy thì sớm trung tâm (central precocious puberty – CPP) và thứ hai là dậy thì sớm ngoại vi (peripheral precocious puberty – PPP).

CPP xảy ra khi vùng dưới đồi tiết ra GnRH và kích hoạt tình trạng dậy thì sớm. Ở hầu hết các bé gái mắc CPP, không có tình trạng/bệnh lý tiềm ẩn nào. Ở bé trai, CPP ít phổ biến hơn và nhiều khả năng có liên quan đến một tình trạng/bệnh lý nào đó. Những tình trạng/bệnh lý như thế bao gồm khối u, chấn thương não (chẳng hạn như một cú va đập vùng đầu, phẫu thuật não hoặc xạ trị vùng đầu) hoặc tình trạng viêm (chẳng hạn như viêm màng não).

PPP hiếm hơn CPP. Tình trạng này là kết quả của việc sản xuất sớm các hormone sinh dục do các vấn đề với buồng trứng, tinh hoàn hoặc tuyến thượng thận. Một nguyên nhân khác có thể là do tiếp xúc với hormone sinh dục từ bên ngoài (chẳng hạn như tiếp xúc với kem chứa estrogen hoặc testosterone).

Dậy thì sớm được chẩn đoán như thế nào?

Để chẩn đoán, bác sĩ sẽ xem xét bệnh sử và tiến hành thăm khám. Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để đo nồng độ hormone. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang bàn tay để xem liệu xương của trẻ có phát triển quá nhanh hay không. Đôi khi, chụp CT hoặc MRI được chỉ định để kiểm tra có sự hiện diện của khối u hay không.

Rất hiếm, máu có thế được gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra sự thay đổi trong gen (đột biến gen) có thể dẫn đến kiểu dậy thì sớm không phổ biến.

Nếu con bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của tình trạng dậy thì sớm, hãy đưa trẻ đi thăm khám. Dậy thì sớm yêu cầu thực hiện các xét nghiệm để đảm bảo không có nguyên nhân tiềm ẩn. Bác sĩ sẽ phối hợp với bạn để quyết định phương pháp điều trị tốt nhất.

Dậy thì sớm được điều trị như thế nào?

Nếu trẻ bị CPP, có những loại thuốc để ngăn chặn tình trạng dậy thì tiếp tục diễn ra. Nếu vấn đề gặp phải là PPP, việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản dẫn đến dậy thì sớm. Việc điều trị có thể liên quan đến thuốc, phẫu thuật (nếu có khối u) hoặc loại bỏ nguồn nội tiết tố bên ngoài (chẳng hạn như kem estrogen).

Giới thiệu về STELLAPHARM

STELLAPHARM là một trong những công ty dược phẩm hàng đầu và là nhà sản xuất thuốc kháng virus tại Việt Nam. Công ty được thành lập vào năm 2000 tại Việt Nam; và chúng tôi chú trọng vào các thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn đặc biệt trong điều trị các bệnh liên quan tim mạch, kháng virus, bệnh tiểu đường, v.v… và sản phẩm của công ty đang được sử dụng bởi hàng triệu bệnh nhân tại hơn 50 nước trên thế giới.

Công ty được chứng nhận toàn cầu về chất lượng thông qua việc các nhà máy sản xuất của công ty đã được thanh tra và phê duyệt bởi các cơ quan có thẩm quyền như Cơ quan Quản lý thuốc Châu Âu (EMA), cục Dược phẩm và thiết bị Y tế Nhật Bản (PMDA), cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan (Taiwan FDA), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các tổ chức và cơ quan khác.

Để biết thêm thông tin về bài viết:
Công ty TNHH Liên Doanh Stellapharm – Chi nhánh 1 | 40 Đại lộ Tự Do, VSIP, P. An Phú, Thành phố Thuận An, Bình Dương
T: +84 274 376 7470 | F: +84 274 376 7469 | E: info@stellapharm.com | W: www.stellapharm.com