9 cách mà tình trạng căng thẳng có thể khiến bạn bị bệnh

Nếu cảm giác ‘căng thẳng’ trở thành hiện-tượng-bình-thường-mới trong cuộc sống của bạn thì bạn không hề đơn độc. Theo một cuộc khảo sát được công bố vào tháng 3/2022 bởi Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA), 87% người trưởng thành đồng ý rằng 2 năm vừa qua được đánh dấu bởi cuộc khủng hoảng này đến cuộc khủng hoảng khác và nổi bật trong số đó là đại dịch COVID-19 cùng với những hậu quả to lớn mà nó gây ra.

Mặc dù một số loại tác nhân gây căng thẳng có thể khiến bạn cảm thấy quá tải, điều quan trọng cần nhớ là không phải tất cả mọi tình trạng căng thẳng mà chúng ta gặp phải đều tồi tệ. Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ cho biết căng thẳng là cách cơ thể và bộ não phản ứng lại trước những nhu cầu của bản thân. Theo một bài bình luận về căng thẳng tâm lý và bệnh tật được đăng trên Tạp chí JAMA, khi những nhu cầu vượt quá mức bạn có thể đáp ứng, bạn bắt đầu cảm thấy căng thẳng.

Chẳng hạn, việc lo lắng về lần đi thăm khám bệnh, hoặc đợt đánh giá kết quả hoạt động tại nơi làm việc, hoặc thậm chí là điều gì đó đáng sợ – như khi một chiếc ô tô đang lao thẳng đến bạn, đều là những ví dụ về những tác nhân gây căng thẳng trong ngắn hạn. Tiến sĩ, Bác sĩ Michelle Dossett – chuyên gia y học tổng hợp và nội khoa tại Đại học California – giải thích trong Tạp chí Davis: phản ứng của cơ thể chúng ta đối với những loại tác nhân gây căng thẳng này đôi khi có thể hữu ích, thông qua việc mang lại cho chúng ta nguồn năng lượng để thoát khỏi nguy hiểm hoặc hoạt động tốt dưới áp lực.

Những tác nhân gây căng thẳng kéo dài lại có tác động khác. Tiến sĩ Bert Uchino – giáo sư tâm lý học tại Đại học Utah (thành phố Salt Lake, Hoa Kỳ) và là người nghiên cứu về tình trạng căng thẳng trong dân số già hóa – cho biết: “Căng thẳng kéo dài qua nhiều năm hoặc liên tục trong một thời gian dài thường là loại căng thẳng tồi tệ nhất”.

Tiến sĩ Uchino cho biết, nếu bạn đang làm một công việc mà bạn cảm thấy chán ghét hoặc bạn là người chăm sóc cho một thành viên trong gia đình mắc bệnh Alzheimer chẳng hạn, bạn có thể bị căng thẳng mạn tính ở mức độ cao. Đó là tình trạng khi mà cơ thể bạn “không bao giờ nhận được một tín hiệu rõ ràng để quay trở lại như bình thường”.

Cũng theo Tiến sĩ Uchino, chính loại căng thẳng mạn tính này gây ra những thay đổi trong cơ thể, từ đó có thể gây hại và trong một số trường hợp, góp phần gây ra bệnh tật. Xét nghiệm máu có thể cho thấy tình trạng viêm, những thay đổi huyết áp cũng như nồng độ tăng cao của hormone căng thẳng cortisol; tất cả những điều này đều có thể là dấu hiệu của tình trạng căng thẳng mạn tính.

Hãy cùng tìm hiểu về 9 bệnh mà tình trạng căng thẳng có thể gây ra hoặc khiến chúng trở nên trầm trọng hơn.

Căng thẳng mạn tính thường không có vai trò hỗ trợ hoặc thúc đẩy quá trình chữa lành trong hầu hết các bệnh lý hoặc vấn đề sức khỏe. Dưới đây là một số bệnh lý phổ biến nhất có thể gây ra bởi căng thẳng và trở làm trầm trọng hơn cũng do tình trạng này:

1. Trầm cảm và các tình trạng sức khỏe tâm thần khác

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật Hoa Kỳ, nguyên nhân chính xác giải thích vì sao một số người bị trầm cảm và lo âu dưới dạng những rối loạn tâm trạng lâm sàng – khi mà những người khác lại không bị ảnh hưởng nghiêm trọng trong những tình huống, trường hợp tương tự – vẫn chưa được xác định rõ. Có rất nhiều yếu tố có thể mang lại tác dộng, bao gồm các yếu tố thuộc về di truyền, môi trường và tâm lý, cũng như các sự việc lớn trong quá khứ gây ra căng thẳng hoặc tổn thương tâm lý.

Theo dữ liệu được công bố trên Tạp chí JAMA, khoảng 20–25% những người trải qua những sự việc gây căng thẳng nhiều sẽ tiếp tục mắc chứng trầm cảm.

2. Chứng mất ngủ

Một cuộc khảo sát không chính thức của APA năm 2013 về căng thẳng và giấc ngủ đã tìm thấy những mối liên hệ theo cả hai chiều. 43% trong số gần 2,000 người trưởng thành được khảo sát đã báo cáo rằng tình trạng căng thẳng khiến họ trằn trọc vào ban đêm ít nhất một lần trong tháng trước đó. Khi họ ngủ không ngon giấc, 21% cho biết họ cảm thấy căng thẳng hơn. Và trong số những người có mức độ căng thẳng tự báo cáo cao (8 hoặc cao hơn trên thang điểm 10), 45% cho biết họ cảm thấy căng thẳng hơn khi ngủ không đủ giấc. Cuối cùng, những người có mức độ căng thẳng tự báo cáo thấp cho biết trung bình mỗi đêm họ ngủ nhiều hơn khi so sánh với những người có mức độ căng thẳng tự báo cáo cao hơn, cụ thể là 7.1 so với 6.2 giờ mỗi đêm.

3. Bệnh lý tim mạch

Căng thẳng mạn tính từ lâu đã được biết đến là có liên quan đến tình trạng sức khỏe tim mạch xấu đi. Theo một bài đánh giá trên Tạp chí JAMA, mặc dù có ít bằng chứng mang tính kết luận chỉ ra rằng bản thân căng thẳng có thể gây ra bệnh tim, trên thực tế có khá nhiều cách thức trong đó tình trạng căng thẳng góp phần gây ra bệnh lý này. Một phần trong đáp ứng của cơ thể với căng thẳng là nhịp tim tăng nhanh và mạch máu co thắt (hoặc giãn mạch để một số cơ xương có thể giúp cơ thể chuẩn bị tốt cho hành động “chiến-hay-chạy”), điều này là nhờ tín hiệu từ các hormone căng thẳng adrenaline, noradrenaline và cortisol. Theo APA, nếu cơ thể duy trì trạng thái này trong một thời gian dài – như trong trường hợp căng thẳng mạn tính, tim và hệ thống tuần hoàn có thể bị tổn thương.

Cũng theo APA, một cách khác khiến căng thẳng góp phần gây ra bệnh tim là bạn có thể tìm cách đối phó với căng thẳng thông qua việc ăn uống quá độ, từ đó phần nào tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh tim mạch xuất hiện.

Tiến sĩ Dossett nói: “Cảm xúc tiêu cực và tình trạng căng thẳng có thể góp phần gây ra cơn nhồi máu cơ tim“. Một phân tích tổng hợp được công bố trên Tạp chí Work, Environment & Health cho thấy nguy cơ mắc bệnh tim mạch tăng 50% có liên quan đến mức độ căng thẳng công việc cao.

4. Cảm lạnh thông thường

Tình trạng căng thẳng cũng có thể làm suy yếu chức năng miễn dịch, từ đó có khả năng khiến bạn dễ mắc các bệnh truyền nhiễm như cảm lạnh, theo giải thích của Tiến sĩ Uchino. Các nhà nghiên cứu đã tiến hành các thử nghiệm trong đó họ cho một nhóm gồm 420 tình nguyện viên tiếp xúc với virus gây cảm lạnh thông thường và sau đó cách ly những người này để xem liệu họ có bị bệnh hay không. Dữ liệu – được trình bày trong bài báo cáo chính tại Hội Y nghị Quốc tế về Y học Hành vi năm 2004 và được xuất bản trên Tạp chí Medicine – tiết lộ rằng những người tham gia khi bị căng thẳng nhiều (được đo lường thông qua các khảo sát về các sự việc gây áp lực trong cuộc sống, tình trạng căng thẳng theo cảm nhận, cũng như tâm trạng) thực sự có nhiều khả năng hơn trong việc bị nhiễm virus sau khi tiếp xúc.

5. HIV/AIDS

Tình trạng căng thẳng không tạo ra HIV (virus gây bệnh AIDS). Virus này thường lây truyền qua đường tình dục hoặc qua đường máu (chẳng hạn như khi dùng chung kim tiêm), tuy nhiên, có một số bằng chứng cho thấy căng thẳng có thể trầm trọng hơn mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một nghiên cứu trên 96 bệnh nhân dương tính với HIV được công bố trên Tạp chí Psychological Medicine cho thấy tình trạng căng thẳng làm tăng 50% nguy cơ tiến triển từ việc nhiễm HIV thành bệnh AIDS và tăng hơn gấp đôi nguy cơ phát triển tình trạng lâm sàng liên quan đến AIDS.

Một bài đánh giá khác – xuất bản năm 2016 – kết luận rằng trong khi mối liên hệ giữa căng thẳng và các kết quả lâm sàng vẫn còn nhiều điểm khác biệt và chưa đồng nhất, tình trạng căng thẳng gia tăng có liên quan đến số lượng tế bào bạch cầu (có vai trò chống lại bệnh tật) thấp hơn, tải lượng virus cao hơn và bệnh trầm trọng hơn. Theo bài đánh giá, các nghiên cứu cũng tìm ra mối liên hệ giữa tình trạng căng thẳng với việc tuân thủ điều trị kém hơn.

6. Bệnh lý đường tiêu hóa

Tiến sĩ Dossett nói: “Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến nhu động đường tiêu hóa”, đó là cách thức ăn di chuyển trong hệ tiêu hóa. Chính vì thế mà khả năng mắc phải (hoặc phát triển) hội chứng ruột kích thích, tình trạng viêm ruột, trào ngược dạ dày thực quản, táo bón, tiêu chảy và tình trạng khó chịu tăng lên. Bà cho biết: “Tất cả những điều kể trên đều có thể bị ảnh hưởng bởi sự căng thẳng”. Thực tế, cũng có nghiên cứu đã được xuất bản cũng ủng hộ điều này.

7. Đau mạn tính

Sự căng cơ trong cơ thể có thể là nguyên nhân gây ra hoặc kích hoạt một số tình trạng đau mạn tính như đau nửa đầu và đau vùng lưng dưới, đồng thời cũng có thể khiến các cơn đau này trở nên tồi tệ hơn. Theo Tiến sĩ Dossett, rất nhiều cơn đau mạn tính vùng lưng dưới có liên quan đến tình trạng căng thẳng. Tiến sĩ Dossett nói: “Thông thường, tình trạng căng và thắt chặt của cơ gây ra tình trạng co kéo, từ đó góp phần dẫn tới cảm giác đau đớn này”.

Một bài đánh giá được công bố năm 2017 khi xem xét điểm chung giữa căng thẳng mạn tính và đau mạn tính đã phát hiện ra rằng cả hai tình trạng này đều có thể kích hoạt các đáp ứng tương tự trong não, đặc biệt là ở vùng hồi hải mã và hạch hạnh nhân. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng bởi vì có vô vàn cách khác nhau chúng ta trải qua cơn đau mạn tính và căng thẳng, hai tình trạng này không phải lúc nào cũng có sự trùng lắp.

8. Ung thư

Tiến sĩ Uchino cho biết nguyên nhân gây ra ung thư là một câu hỏi vô cùng khó để có thể trả lời. Bởi vì hầu hết bệnh nhân chỉ được chẩn đoán nhiều năm sau khi tế bào ung thư phát triển, rất khó – nếu không muốn nói là không thể – xác định nguyên nhân cụ thể. Và có khả năng một số yếu tố (gen, kết hợp cùng tác nhân thuộc về môi trường như hút thuốc, ô nhiễm không khí hoặc căng thẳng chẳng hạn) góp phần dẫn đến bệnh lý này.

Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Uchino, có một số bằng chứng trong các nghiên cứu trên người cho thấy tình trạng căng thẳng có thể có vai trò nào đó trong việc khởi phát ung thư.

Một lý do có thể có khiến căng thẳng góp phần gây ra một số bệnh ung thư là tình trạng căng thẳng có khả năng kích hoạt phản ứng viêm của não và cơ thể, cũng như kích thích tuyến thượng thận tiết ra hormone căng thẳng là glucocorticoid, trong số nhiều tác động khác. Một số nghiên cứu cho thấy việc có quá nhiều loại viêm này (do tình căng thẳng mạn tính gây ra) là lý do tại sao căng thẳng có thể có mối liên hệ với ung thư (cũng như một số bệnh tự miễn – như trình bày bên dưới), theo như Tiến sĩ Dossett giải thích.

9. Tình trạng tự miễn

Tiến sĩ Dossett nói: “Nhiều tình trạng viêm trở nên trầm trọng hơn do căng thẳng và chúng bao gồm cả các tình trạng tự miễn như bệnh đa xơ cứng, viêm khớp dạng thấp, lupus, viêm khớp vẩy nến và bệnh vẩy nến”. Một nghiên cứu mang tính đại diện cho dân số tại Thụy Điển được công bố trên Tạp chí JAMA tháng 6/2018 cho thấy bệnh nhân bị rối loạn căng thẳng có nhiều khả năng xuất hiện tình trạng rối loạn tự miễn hơn (cụ thể là 9 trên 1,000 bệnh nhân mỗi năm so với 6 trên 1,000 ở nhóm những người không bị rối loạn căng thẳng).

Theo tiến sĩ Dossett, tin tốt là có nhiều cách hiệu quả để kiểm soát căng thẳng, chẳng hạn như yoga và thiển định. Những hình thức can thiệp này không đảo ngược hoặc thay đổi bất kỳ tình huống nào đang gây ra căng thẳng (khó khăn tài chính, mâu thuẫn gia đình hoặc lịch trình bận rộn), tuy nhiên, chúng có thể điều chỉnh lại đáp ứng của hệ thần kinh trung ương và giúp làm giảm đáp ứng này trong trường hợp nó được kích hoạt.

Tuy nhiên, một số tình trạng bệnh lý, chẳng hạn như bệnh tim mạch, phát triển nhiều năm trước khi chúng được chẩn đoán, do đó, thực sự cần có thêm nhiều nghiên cứu về các biện pháp can thiệp, theo chia sẻ từ Tiến sĩ Uchino.

Nhìn chung, nếu bạn muốn nhận được sự giúp đỡ cho tình trạng căng thẳng mạn tính mà mình gặp phải, hãy đi thăm khám và nói chuyện với bác sĩ để có thể có những lời khuyên và sự hỗ trợ cần thiết.

Nguồn: Every Day Health

Giới thiệu về STELLAPHARM

STELLAPHARM là một trong những công ty dược phẩm hàng đầu và là nhà sản xuất thuốc kháng virus tại Việt Nam. Công ty được thành lập vào năm 2000 tại Việt Nam; và chúng tôi chú trọng vào các thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn đặc biệt trong điều trị các bệnh liên quan tim mạch, kháng virus, bệnh tiểu đường, v.v… và sản phẩm của công ty đang được sử dụng bởi hàng triệu bệnh nhân tại hơn 50 nước trên thế giới.

Công ty được chứng nhận toàn cầu về chất lượng thông qua việc các nhà máy sản xuất của công ty đã được thanh tra và phê duyệt bởi các cơ quan có thẩm quyền như cơ quan quản lý thuốc Châu Âu (EMA), cục Dược phẩm và thiết bị Y tế Nhật Bản (PMDA), cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan (Taiwan FDA), Tổ chức Y tế thế giới (WHO), và các tổ chức, cơ quan khác.

Để biết thêm thông tin về bài viết:
Công ty TNHH Liên Doanh Stellapharm – Chi nhánh 1 | 40 Đại lộ Tự Do, VSIP, P. An Phú, Thành phố Thuận An, Bình Dương
T: +84 274 376 7470 | F: +84 274 376 7469 | E: info@stellapharm.com | W: www.stellapharm.com